Firma GIS-Expert dzięki danym z urzędu miasta oraz Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii stworzyła mapę zabudowy Warszawy sięgającą 1945 r. Daje to możliwość sprawdzenia jak stolica zmieniała się na przełomie lat. Postanowiliśmy zestawić to z danymi na temat ruchu pieszego w mieście i sprawdzić czy budownictwo z danego okresu ma wpływ na liczbę przechodniów.
Zabudowa Warszawy
Poniżej zamieszczono link do interaktywnej mapy 2D rozwoju istniejącej zabudowy w latach 1945-2022.
Źródło: https://mapy.gis-expert.pl/zabudowa-warszawy/
Jak widać, w dzielnicach takich jak Śródmieście, Praga Północ, część Pragi Południe i Żoliborz dominuje starsza zabudowa, sprzed 1970 r. Budynki z tego okresu dominują również w części Mokotowa - Starym Mokotowie i Wierzbnie oraz znacznej części Woli. W dzielnicach bardziej oddalonych od centrum zabudowę z lat 70. i 80. można spotkać również na osiedlu Targówek Mieszkaniowy / Targówek Fabryczny, Starym Rembertowie Kolonia, czy Starych Bielanach. Z kolei dzielnice, takie jak Wilanów, Białołęka czy Ursynów w dużej mierze pokryte są zabudową powstałą po 2000 roku.
Średni wiek pieszych
Poniższa mapa przedstawia stosunek średniego wieku pieszego w dni powszednie w porównaniu do weekendów. Należy pamiętać, że pieszy nie musi być mieszkańcem danej dzielnicy. Postanowiliśmy sprawdzić jak średni wiek przechodnia wygląda w dni powszednie, kiedy występują duże migracje mieszkańców między dzielnicami ze względu na dojazd do pracy lub szkoły, a jak w weekendy.
Źródło: opracowanie na podstawie danych CitiesAI
Średnia wieku przechodniów w dni powszednie jest większa od średniej w weekendy bez względu na rodzaj zabudowy. Można wyróżnić kilka obszarów, w których różnice są najbardziej wyraźne. W Śródmieściu, na Pradze Północ, jak i w Części Pragi Południe (oprócz Gocławia) dominuje zabudowa sprzed 1980 roku. Na tych samych obszarach widać spadek wieku pieszego w weekendy w stosunku do dni powszednich. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że Śródmieście jest dzielnicą z największym udziałem osób powyżej 65. roku życia. Praga-Południe i Praga-Północ plasują się kolejno na czwartym i jedenastym miejscu. Jednak patrząc na udział osób do 14. roku życia, najmniejszym wynikiem wyróżnia się Śródmieście i Praga-Północ. Patrząc więc na zameldowanych dzielnice te zamieszkują w dużej mierze osoby starsze. To może wskazywać, że w weekendy rejony te przyciągają osoby młodsze do korzystania z ich bogatej ofert usługowej oraz kulturowej.
Z kolei spadek średniego wieku pieszego obserwuje się w okolicach osiedli Stara Miłosna i Zawady. W przypadku pierwszej z nich może to wynikać z obecności na niewielkim obszarze trzech szkół i dwóch przedszkoli. Uczniowie uczęszczający na zajęcia mogą obniżać średnią wieku w dni powszednie. Zawady to głównie zabudowa jednorodzinna, możliwe, że w dni powszednie dzieci i młodzież wyjeżdżają z tego obszaru do szkoły lub przedszkola (brak placówek w tym rejonie), a w weekendy bawią się na osiedlu i obniżają średnią wieku pieszych.
Źródło: opracowanie na podstawie danych GIS-Expert i CitiesAI
Wiek pieszych a zabudowa warszawy
Dla dni powszednich postanowiliśmy zestawić ze sobą dwie zmienne – rok, w którym powstała dana zabudowa oraz średni wiek pieszych. Budynki podzielona na trzy podobnej wielkości zbiory i przyporządkowano do okresów:
- rok budowy poniżej 1969 r.
- rok budowy pomiędzy 1970-2000 r.
- rok budowy powyżej 2000 r.
Średni wiek pieszego również podzielono na trzy grupy. W związku z tym, że średnia dla Warszawy wahała się wokół 30 lat zbiory wyznaczono następująco:
- średni wiek pieszego poniżej 30. roku życia
- średni wiek pieszego między 30 a 31 rokiem życia
- średni wiek pieszego powyżej 31. roku życia
Źródło: opracowanie na podstawie danych GIS-Expert i CitiesAI
Na obszarach ze starszą zabudową (rok budowy poniżej 1969 r.) występuje niewiele miejsc, gdzie dominują osoby starsze. Można jednak zwrócić uwagę na Witolin (Praga-Południe), szczególnie w okolicach Bazaru Schembeka oraz osiedle Falenica (Wawer).
W zabudowie 1970 - 2000 rok obserwuje się pieszych z wyższą średnią wieku na Ursynowie Północnym i na Bródnie. Na obszarach z zabudową z 2000 r. i wyżej osoby starsze dominują na osiedlu Międzylesie (Wawer) i w wielu punktach na Białołęce.
Z kolei niską średnią wieku na obszarach ze starszą zabudową charakteryzują się okolice Starego Miasta i Pałacu Kultury i Nauki. W zabudowie 1970 - 2000 rok stosunkowo niską średnią wieku można zaobserwować na Nowym Miedzeszynie (Wawer) i Jelonkach Południowych (Bemowo). Z kolei w nowej zabudowie jest to wschodnia część Białołęki i Miasteczko Wilanów.
Funkcje budynków
Wpływ na to, czy na danym obszarze występuje dużo pieszych, mają również funkcje danych budynków. W związku z tym postanowiliśmy sprawdzić jaki udział we wszystkich budynkach z danego okresu mają obiekty o konkretnej funkcji.
Źródło: opracowanie na podstawie danych GIS-Expert i geoportal.gov.pl
Na podstawie danych z Bazy danych obiektów topograficznych (BDOT10k) widać, że najwięcej budynków o funkcji usługowo handlowej zaczęło powstawać od lat 80. i rosło nieprzerwanie, osiągając swój szczyt w latach 2000-2010.
Były to czasy, w których nie przykładano uwagi do spójnej polityki przestrzennej i kierowano się potrzebami wolnego rynku. Dopiero w 2006 roku przyjęto w Warszawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, obejmujące całe miasto, które stanowiło wytyczną do opracowywanych planów miejscowych i zatrzymało powstawanie chaotycznej zabudowy1.
Warto również mieć na uwadze, że budynki te, nie obejmują obiektów mieszkalnych z parterem z funkcją usługowo-handlową, które są popularne we współczesnej zabudowie wielorodzinnej w myśl przestrzeni wielofunkcyjnych zapewniającej dostęp do usług w pobliżu własnego domu.
Źródło: opracowanie na podstawie danych GIS-Expert i geoportal.gov.pl
Kolejną funkcją, którą sprawdzono, jest udział budynków o przeznaczeniu na oświatę. Widać, że dla szkół i uczelni wyższych aranżowane są często budynki starszej zabudowy. Dla ośrodków naukowo-badawczych dominują obiekty z lat 60. i 70. Podobnie sytuacja wygląda dla przedszkoli i żłobków, jednak wartości dla żadnego okresu nie odbiegają tak znacząco od średniej, która wynosi 0,08 budynków.
Źródło: opracowanie na podstawie danych GIS-Expert i geoportal.gov.pl
Jak ma się do tego udział zabudowy jedno i wielorodzinnej? Tutaj również można zaobserwować znaczący przyrost budynków od 1980 do 2010 roku. Warto zwrócić uwagę, że był to również czas, w którym zabudowa jednorodzinna na terenie Warszawy zaczęła przekraczać liczbę budynków wielorodzinnych.
Natężenie ruchu pieszego
Czy rok wybudowanie budynków ma wpływ na liczbę pieszych? W okolicach najstarszej zabudowy obserwuje się około 140 pieszych na godzinę. To dwa razy więcej niż w zabudowie po 2000 roku. Warto jednak pamiętać, że tego typu budownictwo jest obecne w dużej mierze w Śródmieściu i dzielnicach dookoła centrum, gdzie naturalnie obserwuje się dużo pieszych. Dodatkowo budynki te, tak jak zauważono w poprzednim rozdziale, są wykorzystywane jako obiekty usługowo-handlowe, szkoły średnie i wyższe. Duża liczba pieszych będzie więc w tych miejscach częściej wyższa ze względu na ich znaczące funkcje. Następnie natężeniu ruchu spada aż do budynków z lat 80., po czym następuje wzrost o 20% dla budynków wybudowanych w latach po 2010 roku.
Źródło: opracowanie na podstawie danych GIS-Expert i CitiesAI
Podsumowanie
Warszawa może pochwalić się różnorodną zabudową, która czasem może sprawiać nawet wrażenie chaotycznej. To jak zaprojektowana jest przestrzeń, znacząco wpływa na liczbę pieszych, która z niej korzysta. Mimo wszystko trudno jednoznacznie powiązać, że to przestrzenie z konkretnego okresu są chętniej uczęszczane przez nich niż inne, ponieważ na to, czy skorzystamy z danego miejsca, wpływa wiele innych czynników. Z analizy wynika, że znaczenie ma funkcja danego budynek. Duże natężenie ruchu pieszych obserwowane jest w okolicach najstarszych obiektów, które wyróżniają się jako placówki oświatowe, gdzie ze względu na tę funkcję naturalnie będzie tam więcej przechodniów. Duża liczba pieszych w starszej zabudowie może wynikać również z faktu, że mieści się ona w większości w Śródmieściu lub dzielnicach bliskich centrum, które na ogół charakteryzują się największym natężeniem ruchu pieszego.
1 https://pl.wikipedia.org/wiki/Urbanistyka_i_architektura_Warszawy
